@lemniskataJak można "umieścić" pomysł, program(...) w działalności gospodarczej -cz. 2.

Jak można "umieścić" pomysł, program(...) w działalności gospodarczej -cz. 2.

06.02.2014 15:10

Prawa autorskie

Pierwszym stwierdzeniom należy przypomnieć, że prawa autorskie dzielą się na osobiste prawa autorskie do utworów oraz majątkowe prawa autorskie do utworów. Prawa osobiste są niezbywalne i nie mogą stanowić przedmiotu wkładu. Dlatego też należy skupić się na majątkowych prawach autorskich(dalej prawa autorskie). W związku z faktem, że prawa autorskie przedstawiają wartość ekonomiczną i są zbywalne, mogą stanowić przedmiot aportu. O zbywalności tych ostatnich stanowi art. 41 ust. 1 ustawy o prawie autorskim.

41. 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej: 1. autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy 2. nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.

Jednakże sposoby na wniesienia prawa autorskiego są różnorodne i dają różnorakie efekty. Możliwe bowiem jest wniesienie całości majątkowych praw do utworu jak również wniesienie jedynie części praw do utworów. Przez to drugie mam na myśli licencje, sublicencje oraz najem lub dzierżawę licencji, lub całości praw autorskich. Można się również zastanawiać nad wniesieniem prawa zastawu na wspomnianych wyżej instytucjach.

Wbrew pozorom i pobieżnej ocenie różnorodnie wnoszone prawa nie dają identycznego skutku. Różnią się zakresem oraz uprawnieniami, jakie niosą spółce oraz tym, czego pozbawiają udziałowców(tj. Jak wniesienie danego prawa ogranicza prawa do korzystania z niego przez wnoszącego).

Przedmiotem obrotu, jeżeli chodzi o majątkowe prawa autorskie, może być całość praw majątkowych lub licencja na korzystanie z utworu. Nie ma także przeciwwskazań, aby przedmiotem wkładu nie mogłyby być prawa obligacyjne związane z prawem autorskim lub licencją na wykorzystywanie utworu. W szczególności może to być sublicencja, najem lub dzierżawa licencji. Wszystko zależy od tego, jakim prawem dysponuje wspólnik oraz jak ma korzystać z tego wniesionego prawa spółka. Jak już wcześniej zostało wspomniane sposoby oraz formy dotyczące wnoszenia nie są jednoznaczne i nie dadzą jednakowych efektów.

Korzystnym elementem, jaki wiąże się z wnoszeniem praw autorskich, jest fakt, że nie wymagają one żadnej rejestracji ani uiszczania opłat. Prawa te przysługują uprawnionemu w zasadzie ex lege i z ich ochroną nie wiążą się dodatkowe koszty administracyjne.

Prawa autorskie podlegają egzekucji, o ile nie przysługują już twórcy, a zatem w przypadku wniesienia do spółki nie ma wątpliwości, że mogą one podlegać egzekucji.

Art. 18. 1. Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych: Autorskie prawa majątkowe nie podlegają egzekucji, dopóki służą twórcy. Nie dotyczy to wymagalnych wierzytelności.

Prawa ochronne

Prawa ochronne są prawami uzyskanymi na podstawie przepisów prawa i zwykle dają ochronę inna niż taka, jaka przynależałaby podmiotowi na podstawie tzw. zasad ogólnych, np. na zasadzie ochrony przed nieuczciwą konkurencją.

Patenty

Patent spełnia wszystkie warunki do posiadania zdolności aportowej. Jest zbywalny i podlega dziedziczeniu, co potwierdza art. 67 ustawy Prawo własności przemysłowej. Posiada wartość ekonomiczną samą w sobie, a co więcej, może się okazać, że uprawniony z patentu będzie udzielał licencji na wykorzystanie rozwiązań przez niego chronionych osobom trzecim i w wyniku tego pobierał opłaty licencyjne. Dzięki temu sam patent pomimo braku realnej wartości przynosi pożytki.

Art. 66. 1. Uprawniony z patentu może zakazać osobie trzeciej, niemającej jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy polegający na: 1) wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku lub 2) stosowaniu sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu lub importowaniu dla tych celów produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem 2. Uprawniony z patentu może w drodze umowy udzielić innej osobie upoważnienia (licencji) do korzystania z jego wynalazku (umowa licencyjna).

Jednakże największą korzyścią z patentu dla spółki mogą być nie korzyści odnoszone od podmiotów trzecich, ale samoistne wykorzystywanie rozwiązań podlegających ochronie patentowej. Może to polegać np. na produkcji nowoczesnych pralek, które będą same dobierać program do ubrań.

Prawo ochronne na nie jest udzielane bez opłat. Istotne są zarówno koszty zgłoszenia, jak i utrzymania ochrony patentowej. Co więcej, zasadą jest, że aby korzystać z ochrony patentowej na wybranym obszarze, należy dokonać odrębnego zgłoszenia. Jeżeli więc weźmiemy pod uwagę tzw. patent europejski lub inny sposób uzyskania może się okazać, że koszty uzyskania takiego patentu są dosyć wysokie. Analiza kosztów ochrony patentowej lub innego rodzaju praw z rejestracji) może doprowadzić do wniosku, że jest to nieopłacalne.

Należy również wskazać, iż patent nie jest pojęciem jednorodnym i nie zawsze oznacza to samo. Istnieją bowiem patenty dodatkowe, patenty uzupełniające, patenty tajne. Patent tajny jest nieco innym rodzajem patentu i nie można uważać, go za to samo co (zwyczajny) patent.

Tak samo można analizować uprawnienia patentowe, które zostały zarejestrowane w innych krajach. Należy oczywiście pamiętać, że nie w każdym miejscu wszystkie elementy ochrony patentowej będą takie same.

Dodatkowe prawo ochronne na wynalazki ochrony roślin oraz produkty lecznicze.

Kiedy mówimy o patentach, należy wspomnieć również o tzw. dodatkowym prawie ochronnym na wynalazki ochrony roślin oraz produkty lecznicze. Są to prawa, które zostały ustanowione na podstawie Rozporządzenia Rady z 18 czerwca 1992 r. w sprawie stworzenia dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów leczniczych (1768/92/EEC) oraz Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady z 23 lipca 1996 r. w sprawie stworzenia dodatkowego świadectwa ochronnego dla środków ochrony roślin (1610/96/EC).

Istotą dodatkowych praw ochronnych (w UE – dodatkowe świadectwa ochronne „Supplementary Protection Certificates” – SPCs) jest przedłużenie ochrony patentowej, wyłącznie w odniesieniu do produktów leczniczych i środków ochrony roślin, w celu zrekompensowania czasu, jaki upłynął pomiędzy zgłoszeniem patentu a uzyskaniem zezwolenia na wprowadzenie produktu lub środka na rynek. Smycz Marcin, Prawo własności przemysłowej. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 6 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej [w:] Smycz Marcin, Komentarz do ustawy z dnia 6 czerwca 2002 r. o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej (Dz.U.02.108.945), LEX/el., 2002

Nie jest tajemnicą, że w przypadku wspomnianych wynalazków poza opracowaniem samym w sobie pojawia się często dodatkowy okres wymagany przez regulatorów związanych z różnorakimi badaniami. Badania te mają za zadanie przede wszystkim potwierdzenie skuteczności i upewnienie się co do braku szkodliwości tak wprowadzanych produktów(np. próby kliniczne). Badania takie związane z dopuszczeniem wynalazku do obrotu mogą być długotrwałe. Ustawodawca unijny stwierdził, że zwykły patent ma zbyt krótki okres obowiązywania, aby uprawnieni z jego tytułu mogli odzyskać poczynione nakłady. Dlatego też muszą oni mieć możliwość wykorzystywania swoich praw w dłuższej perspektywie.3

Poniżej cytuję motywy rozporządzenia z dnia 18 czerwca 1992 r. dotyczącego stworzenia dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów leczniczych:

[list] [item]prace badawcze w dziedzinie farmacji odgrywają decydującą rolę w stałym podnoszeniu poziomu zdrowia publicznego;[/item][item]produkty lecznicze, w szczególności te, które są wynikiem długich, kosztownych prac badawczych, nie będą we Wspólnocie i w Europie dalej opracowywane, jeżeli nie zostaną one objęte korzystnymi przepisami, zapewniającymi dostatecznie mocną ochronę zachęcającą do kontynuowania prac badawczych;[/item][item]w chwili obecnej okres, który upływa między wypełnieniem wniosku o patent dla nowego produktu leczniczego a wydaniem zezwolenia na obrót, powoduje, że okres rzeczywistej ochrony w ramach patentu jest niewystarczający na pokrycie nakładów poniesionych na prace badawcze;[/item][item]sytuacja ta prowadzi do braku ochrony, co jest krzywdzące dla badań w dziedzinie farmacji;[/item][/list]

Okres, na jaki jest udzielane dodatkowe świadectwo ochronne, nie jest zbyt długi, gdyż nie może przekroczyć pięciu lat.

Świadectwo zaczyna obowiązywać z końcem prawnie ustalonego terminu obowiązywania patentu podstawowego i pozostaje w mocy przez okres równy okresowi, który upłynął między datą dokonania zgłoszenia patentu podstawowego a datą pierwszego zezwolenia na obrót produktem we Wspólnocie pomniejszonemu o okres pięciu lat. Bez względu na ust. 1 okres ważności świadectwa nie może przekroczyć pięciu lat od daty, od której zaczyna ono obowiązywać. Artykuł 13 rozporządzenia z dnia 18 czerwca 1992 r. dotyczącego stworzenia dodatkowego świadectwa ochronnego dla produktów leczniczych

Najistotniejsze jednak w niniejszym tekście jest, to czy prawo wynikające z udzielnie takiego dodatkowego prawa wyłącznego może zostać wniesione jako aport do spółki kapitałowej. O sposobie obrotu praw potwierdzonym takim świadectwem mówi między innymi art. 5 wspominanego rozporządzenia.

Artykuł 5: Skutki świadectwa Z zastrzeżeniem przepisów art. 4 świadectwo przyznaje te same prawa, które przyznane są na mocy patentu podstawowego, oraz podlega takim samym ograniczeniom i takim samym zobowiązaniom.

I takie też zapewnienie jest w polskiej ustawie o własności przemysłowej:

Art. 759. 1. Do dodatkowego prawa ochronnego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące licencji i przeniesienia patentu.

Wzór użytkowy

Czasem okazuje się, że dane rozwiązanie nie jest wystarczające do tego, aby chronić je za pomocą patentu. Pomimo tego pożądane jest, aby było ono w pewien sposób chronione. W takim wypadku może się okazać, iż rozwiązanie takie jest wzorem użytkowym. A posługiwanie się nim zabezpieczone jest prawem wyłącznym ochronnym na wzór użytkowy zgodnie z art. 95 prawa własności przemysłowej.

Art. 94. 1. Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. 2. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.

Zbywalność wzorów użytkowych wynika bezpośrednio z treści art. 100 ust. 1 w związku z art. 67 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej. Dzięki temu spełnia warunki do wniesienia jako wkład do spółki.

Na marginesie należy wspomnieć, że uprawnienia wynikające prawa ochronnego do wzoru użytkowego są ograniczone do 10 lat od dnia zgłoszenia.

Art. 95 ust 3. ustawy Prawo własności przemysłowej

Przykładem wzoru użytkowego może być głośnik stożkowy Nokii (numer prawa wyłącznego w Urzędzie Patentowym RP 54120).

Wzór przemysłowy

Czasami jednak wytwór, jaki posiadamy, nie spełnia wymagań, które są stawiane nawet wzorowi użytkowemu. W takiej sytuacji warto się zastanowić nad możliwością ochrony przedmiotu, jaki posiadamy za pomocą prawa ochronnego na wzór przemysłowy.

Art. 102. 1. Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. 2. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. 3. Za wytwór uważa się także: 1) przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony); 2) część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania, przez które rozumie się każde używanie, z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy; 3) część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu. 4. W przypadku wzoru stosowanego lub zawartego w części składowej wytworu złożonego, w rozumieniu ust. 3 pkt 1, ocena nowości i indywidualnego charakteru dotyczy tylko jego widocznych cech.

Podsumowując można wskazać, że wzór przemysłowy chroni przede wszystkim zewnętrzną formę wyrażania i nie musi mieć charakteru technicznego. Wzór przemysłowy można uzyskać dzięki indywidualnemu charakterowi i nowości przedmiotu.

Por. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 października 2010 r. (VI SA/Wa 736/10): Oceniając nowość postaci wytworu przedmiotowego wzoru przemysłowego wskazać należy, że przedmiotem porównania rejestracji wzorów przemysłowych są postacie ich wytworów, przy czym zakres przedmiotowy prawa z rejestracji wzoru przemysłowego określają łącznie rysunek wzoru i jego istotne cechy wskazane w opisie. Wzór przemysłowy uważa się za nowy jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób, przy czym wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami.

Prawo ochronne na wzór przemysłowy jest zbywalne i dziedziczne. Wynika to explicite z brzmienia art. 118 ust. 1 w związku z 67 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej. Oznacza to podobnie jak w przypadku prawa ochronnego do wzoru użytkowego, iż może ono być przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej.

Wartość uprawienia wynikające z rejestracji wzoru przemysłowego są ograniczone czasowo. Art. 105 ustęp 6 ustawy wspomina, że prawo z rejestracji wzoru przemysłowego jest udzielane na 25 lat podzielone na pięcioletnie okresy.