Smartfon — podświadomie uzależniający „zabójca” pozytywnych relacji międzyludzkich

Ostatnio był obchodzony Światowy Dzień bez Telefonu Komórkowego (czyt. smartfona) i nie da się ukryć, że dla wielu osób obchodzenie go nie miało normatywnego uzasadnienia. Byli też i tacy co sam fakt istnienia takiego święta wprowadził w stan irytacji. No bo jak tu nawet jeden dzień nie korzystać ze smartfona, kiedy wszyscy z nich korzystają i to prawie o każdej porze?! Żyjemy w konformistycznych czasach i taka postawa nikogo nie powinna dziwić. Widać jednak gołym okiem, że od czasu kiedy smartfony stały się wszechobecne — to relacje międzyludzkie uległy znacznemu pogorszeniu, co jest niewątpliwie symptomem nadmiernej ingerencji telekomunikacji w naszą codzienność. Nie chodzi tu jednak żeby nakłaniać do bojkotowania popularnych smartfonów, tylko by zastanowić się — do czego to urządzenie ma tak naprawdę służyć i jak z niego korzystać, żeby nie miało negatywnego wpływu na nasze życie.

Kiedyś było normalniej...

Zacznijmy od tego, jak wyglądało życie towarzyskie przed przeniknięciem komórek, a później smartfonów w naszą codzienność. A przedstawiało się ono zgoła odmiennie niż w czasach dominacji urządzeń telefonicznych. Chodzi tutaj głównie oto, że ludzie mieli dla siebie zdecydowanie więcej czasu na kontakty towarzyskie i zamiast do siebie dzwonić, po prostu ze sobą się spotykali. I to nie tylko wpadając do siebie na przysłowiową kawę, ale organizując grupą znajomych imprezy domowe czy wspólne ogniska (gimby pewnie nie wiedzą, o co kaman). Przed nastaniem komórkomanii „kwitło” życie towarzyskie w najprzeróżniejszych miejscach i lokalach m.in. kawiarniach, piwnicach studenckich, plantach, parkach, kafejkach internetowych.

Z perspektywy czasu można stwierdzić, że było to wszystko zdecydowanie bardziej spontanicznie bez tej sztucznej dyplomacji, która panuje teraz. To zaś miało wielki wpływ na formę znajomości — zarówno tych typowo kumplowskich, jak i damsko-męskich. Co w dzisiejszych czasach gdzie w polskim społeczeństwie mamy do czynienia z „plagą” singli i 50% ludzi w wieku (18‑40 lat) żyje samotnie albo nie ma stałej(-ego) partnerki / partnera, statystycznie nabiera kolosalnego znaczenia. Ten stan rzeczy w dużym stopniu wynika z tego, że ludzie, którzy powinni być sobie bliscy, zamiast większość czasu spędzać w tzw. realu, głównie utrzymują ze sobą kontakt przez smartfony — na szybko przez nie rozmawiając oraz pisząc na nich do siebie lakoniczne SMS‑y i krótkie komunikaty przez portale społecznościowe... A to na dłuższą metę bardzo spłyca formę utrzymywanej relacji i w ostatecznym rozrachunku powoduje coraz większe odgradzanie się od siebie. Taka postawa wynika z zaburzenia procesów psychicznych zachodzących w głębi naszej podświadomości, czego pochodną jest nałóg, któremu uległy miliardy ludzi na świecie.

Nomofobia uzależnieniem XXI wieku

Jeżeli użytkowanie smartfonu w związku z obowiązkami w pracy, załatwianiu firmowych interesów lub robieniu zdjęć jest czymś w porządku i jako urządzenie jest w tym bardzo pomocny. To dzieje się bardzo niedobrze, jeżeli smartfon w naszym życiu przestaję być pomocą w pracy czy podręcznym aparatem fotograficznym, tylko zaczyna przenikać we wszelaką formę naszych poczynań, a my stajemy się jego ślepo oddanymi niewolnikami.

Wtedy już mamy do czynienia z uzależnieniem od telefonów i technologii znanym jako — nomofobia. Objawia się ono w różnych zachowaniach, a najłatwiej rozpoznać je po formie przeprowadzonych rozmów. Nomofobicy wykonują całą masę bezproduktywnych połączeń, robiąc je mechaniczne z wewnętrznej potrzeby lub dla zabicia nudy. Niewątpliwie wszechobecny dostęp do internetu we współczesnych telefonach komórkowych jest w tym pomocny — jeszcze bardziej potęgując chęć sięgnięcia po smartfona. A może coś ciekawego jest w necie? A może ktoś do mnie napisał? Pytania te wręcz mantrycznie przeniknęły psychikę nomofobika, wymuszając na nim jak najczęściej korzystać z „ukochanego” smartfona. Najgorsze w tym jest to, że największy odsetek uzależnionych od telefonii komórkowej dotyczy ludzi młodych, którzy w zdecydowanej większości nie ukończyli 30 lat. No a uzależnienie w tak młodym wieku bardzo ciężko się leczy — tym bardziej, gdy cieszy się ogólnym przyzwoleniem społecznym.

Nomofobia jako uzależnienie niesie za sobą bardzo negatywne skutki w życiu towarzyskim, doprowadzając do osłabienia więzi z rodziną i przyjaciółmi oraz trudnościami w nawiązywaniu bezpośrednich relacji międzyludzkich. Poza tym destruktywnie odbija się również w codziennym zachowaniu, przyczyniając się do zaniku dotychczasowych pasji i zainteresowań, a także zaniedbywania codziennych obowiązków. Nomofobicy miewają również zaburzenia funkcji biologicznych (np. snu) i ograniczenia zasobu słownictwa (co jest teraz bardzo widoczne zwłaszcza pośród nastolatków). Skutki tego są opłakane i wypadałoby nad tym głębiej zastanowić się, jak temu można zaradzić, a żeby to zrobić, należy sobie zadać następujące pytanie.

Czy potrafisz w życiu prywatnym obejść się bez smartfona?

Tutaj właśnie jest największy problem, wynikający z tego, że dla coraz większej liczby osób smartfon stał się nadrzędnym elementem ich relacji, i nie wyobrażają bez niego utrzymywania codziennego kontaktu z otoczeniem. Najgorsze zaś jak taka postawa przeniknie w ich życie prywatne, powodując, że para nomofobików ma problem z utrzymywaniem ze sobą kontaktu w realu. Niezależnie od przypadku uzależnienie od smartfona w życiu prywatnym jest to głębszy proces, który wpływa na podświadomość, powodując całą masę natręctw mechanicznych — a tego nie da się ot tak wyeliminować. Tym bardziej że dla coraz większej liczby ludzi smartfon jest taką atrapą wspólnych relacji, gdyż nie mogą mieć czasu dla bliskich, ponieważ w swoim życiu nie widzą świata poza swoją pracą i zaspokojeniem typowo konsumenckich potrzeb. To zaś powoduje pustkę egzystencjalną oraz wyjałowienie uczuć. Ale takie są efekty życia w czasach dzikiego kapitalizmu, gdzie stechnologizowanie kontaktów wypiera każdą formę głębszych relacji.

Jak się zatem przed tym ustrzec? Według mnie najlepszym antidotum na „smartfonizację” życia osobistego jest powrót do normalności. A co za tym idzie oderwanie się od tego toksycznego gadżetu i zajęciem rzeczywistymi relacjami z najbliższym otoczeniem. Taka postawa jest bardzo dobra dla kondycji związku, relacji rodzinnych i wszelakich znajomości. Dlatego też zamiast godzinami siedzieć z nosem przylepionym do smartfona w wolnym czasie najlepiej spędzać fajnie czas z najbliższymi, dzięki czemu można wspólnie bawić się, rozwijać swoje pasje, poznawać nowe miejsca — po prostu korzystać z życia pełną garścią, a nie uciekać w wirtualną imaginację. To zaś na pewno pozwoli lepiej się poznać i przez to scalić wzajemne relacje. Smartfon w tym powinien odgrywać drugorzędną rolę... ponieważ w tym wszystkim najważniejszy jest człowiek, a nie nawet najbardziej wypasione urządzenie.

Zresztą to, że urządzenia telefoniczne wywrą wielki wpływ na nasze życie, przewidział już w 1982 roku zespół Republika z legendarnym Grzegorzem Ciechowskim na wokalu. Utwór „Telefony” w bardzo wymowny sposób w swoim sugestywnym tekście daje do zrozumienia, że w przyszłości telefon dla wielu z nas będzie działał jak narkotyk i abstynencja telefoniczna będzie powodować podobne oddziaływanie jak u alkoholika lub narkomana po odstawieniu od używek. Porównanie jest o tyle trafne, że w dzisiejszych czasach zdecydowania większość społeczeństwa stała się niewolnikami tego urządzenia i nawet kilkugodzinną awarię swojego smartfona odbierają bardzo nerwowo.

Na zakończenie wypadałoby, by każdy czytelnik z osobna sobie odpowiedział, jaki wpływ ma na niego korzystanie z przenośnych urządzeń telefonicznych. Czy jest uzależniony od smartfona lub czy zachowuje nad tym pełną kontrolę? Wydawałoby się, że są to bardzo proste pytania a jak trudno na nie uczciwe odpowiedzieć.