Hedy Lamarr. Hollywoodzka seksbomba, która została prekursorką komunikacji bezprzewodowej

Bohaterka tej biografii łączyła w sobie wielką urodę z niesamowitą inteligencją. Hedy Lamarr dzięki temu stała się jedną z najbardziej atrakcyjnych aktorek w latach 30. i 40. XX wieku, a także w wymierny sposób przyczyniła się do stworzenia metody rozpraszania widma w systemach szerokopasmowych, znanej dzisiaj jako FHSS. Ta zielonooka femme fatale zatem w jednym czasie podbiła Hollywood i została genialną wynalazczynią, co stanowiło niebywałe połączenie. To z Hedy Lamarr uczyniło kobietę, o której marzyło miliony mężczyzn oraz inicjatorkę powstania takich bezprzewodowych technologii jak Wi‑Fi, WLAN czy Bluetooth. Niedziwne więc, że w życiu tak nieszablonowej postaci miało miejsce wiele niezwykłych wydarzeń i zwrotów akcji. Jeżeli zatem chcecie się dowiedzieć coś więcej o seksownej Hedy, która była posiadaczką bardzo wysokiego IQ, to czym prędzej zapoznajcie się z tym tekstem. Myślę, że te kilka minut na jego przeczytanie nie odbierzecie za stracony czas.

Lata najmłodsze

Hedy Lamarr (właściwie Hedwig Eva Maria Kiesler) urodziła się 9 listopada 1914 roku w Wiedniu w zamożnej rodzinie żydowskiej. Jej ojciec Emil Kiesler zajmował stanowisko dyrektora banku Creditanstalt, a matka Gertrude z domu Lichtwitz była pianistką koncertową. Hedy od najmłodszych lat wykazywała wszechstronne uzdolnienia, które nie uszły uwadze opiekuńczych rodziców. Dlatego jako dziecko ćwiczyła balet, grała na pianinie, a także z entuzjazmem zgłębiała tajniki matematyki. Z racji statusu społecznego Hedy nie musiała sama zarabiać na życie. Jednak w wieku 16 lat postanowiła opuścić rodzinny dom i rozpoczęła naukę w szkole teatralnej.

Stanie się filmową skandalistką

Hedy bardzo szybko dostała swoją pierwszą rolę filmową i w grudniu 1930 roku zadebiutowała w romansie „Geld auf der Straße”. Trzy lata później była już uznana za seksbombę kina europejskiego. Hedy zyskała kontrowersyjną sławę dzięki roli w „Ekstazie” Gustava Machatý'ego, gdzie zagrała młodą kobietę, która zdradza swojego o wiele starszego bogatego męża z kochankiem w swoim wieku. Film ten szczególną uwagę zwrócił dziesięciominutową sceną, w której naga aktorka kąpie się w leśnym jeziorze. Ale najbardziej skandaliczne w austriacko-czechosłowackim melodramacie było odegranie przez Hedy sceny orgazmu — co miało miejsce pierwszy raz w filmie fabularnym. Konserwatywna publika najwyraźniej nie była na to gotowa i „Ekstaza” została wycofana z kin w wielu krajach. Aczkolwiek kilka lat później film znów pojawił się na ekranach, ale w ocenzurowanej wersji, z której wycięto najbardziej pikantne sceny.

Niedługo po występie w „Ekstazie” Hedy poślubiła austriackiego milionera Fritza Mandla. Jej wybranek otwarcie wspierał nazistów i prowadził fabrykę, która produkowała broń dla III Rzeszy. Fritz był zazdrosny i próbował przekonać żonę, aby porzuciła karierę aktorską. Zresztą nie mogło być inaczej, gdyż jego guru Hitler i papież Pius XII potępili „Ekstazę”. Doszło do tego, że Hedy została uwięziona we własnym domu. Cztery lata później zdecydowała się uciec — zupełnie jak w filmie. Tak więc latem 1937 r. Frau Mandl uśpiła swą pokojówkę środkami nasennymi, przebrała się w sukienkę i uciekła z zamku męża. Najpierw do Paryża, potem do Londynu i tam już wsiadła do parowca „Normandia”, którym przybyła do Nowego Jorku. Podczas podróży na tym statku podpisała kontrakt z założycielem studia MGM Louisem Mayerem i za jego radą przyjęła pseudonim Hedy Lamarr, zapożyczając go od przedwcześnie zmarłej aktorki Barbary La Marr, dawnej jego ulubienicy. Tak postąpiła, aby nie wywoływać niepotrzebnych skojarzeń z obrazoburczą „Ekstazą” wśród amerykańskiej purytańskiej publiczności.

Kariera w Krainie Snów

W Hollywood Hedy nie brakowało ról, ale reżyserzy kochali ją wyłącznie za jej urodę, natomiast ona miała dużo większe ambicje. Zaspokoiła je dopiero w 1946 roku wraz z trafieniem do kin „The Strange Woman” w reżyserii Edgara G. Ulmera. Lamarr grała dziewczynę o imieniu Jenny Hager, która wykorzystuje swoje piękno i urok do manipulowania mężczyznami, dzięki czemu pokaźnie wzbogaciła się i awansowała społecznie. Hedy poważnie przygotowała się do tej roli i spędziła dużo czasu w portowych rejonach Los Angeles. Włożyła perukę, tanie ciuchy i rozmawiała z miejscowymi, a następnie kopiowała ich gesty i dialekt przed kamerą. Ten wysiłek się opłacił, albowiem Hollywood dostrzegło jej dramatyczny talent i trafiła na listę A.

Hedy dzięki temu dostała kilka bardziej wymagających ról i przykładowo w 1949 r. zagrała główną rolę w epickim widowisku kostiumowym „Samson i Dalila”, które dwa lata później zdobyło dwie statuetki Oscara. Jednak przez całą swoją aktorską karierę grała głównie role do patrzenia, a nie przeżywania. Choćby taką jak w filmie „Towarzysz X” gdzie 26‑letnia Hedy zagrała u boku samego Clarka Gable'a. Film nie osiągnął sukcesu komercyjnego, jednak Hedy świetnie zagrała w nim zmysłową Rosjankę Theodore. To spowodowało, że będąc u szczytu swojej kariery, często wcielała się w role uwodzicielskich Europejek. W latach 1938-1957 podczas swojej hollywoodzkiej kariery Hedy zagrała w tak znanych filmach jak: Algieria (1938), Lady in the Tropics (1939), Tortilla Flat (1942), Risky Experiment (1944), My Favorite Spy (1951) i kilku innych równie cenionych (LINK). W sumie zarobiła na planie filmowym 30 milionów dolarów.

Przełomowy wynalazek

Z pewnością bycie aktorką dało długą popularność Hedy Lamarr, ale to działalność naukowa przyniosła jej prawdziwą nieśmiertelność. Fakty są takie, że nie miała technicznego przygotowania, jednakże dobrze znała fizykę, chemię i matematykę. Jej umiejętności jeszcze bardziej się zwiększyły, gdy poznała awangardowego kompozytora i wynalazcę George'a Antheila. To właśnie z nim Lamarr (jako Hedy Kiesler Markey - bo tak się naówczas nazywała) 10 czerwca 1941 roku zarejestrowała w urzędzie patentowym odmianę systemu, który określamy dziś skrótem FHSS (ang. frequency-hopping spread spectrum) pod numerem 2292387.

Hedy i George tłumaczyli wtedy, iż „celem tego wynalazku jest postawienie do dyspozycji takiej metody komunikacji, która jest relatywnie łatwa i niezawodna w zastosowaniu, ale jednocześnie trudna do odkodowania i do wykrycia” – metoda ta zaś dotyczyła bezprzewodowego sterowania torpedami. Działanie to zainicjowało wydarzenie z 17 września 1940 roku, kiedy niemiecki okręt podwodny zniszczył brytyjski statek ewakuacyjny, który miał uratować prawie setkę płynących nim dzieci. Po tym ataku przeżyło ich natomiast zaledwie trzynaście. Tego dnia Hedy zdała sobie sprawę, że musi coś zrobić, aby walczyć z faszyzmem. To spowodowało, iż po kilku miesiącach wytężonej pracy wraz Georgem Antheilem opracowała wspomniany system sterowania torpedą za pomocą fal radiowych. Podczas pracy nad nim Hedy obmyśliła, że aby uniemożliwić przeciwnikowi przejęcie kontroli nad tym pociskiem podwodnym, trzeba sygnał sterujący wysyłać metodą często zmieniających się częstotliwości. Antheil, aby wprowadzić ten pomysł w życie postanowił zastosować rolki z taśmami, jakich używał do sterowania swojego pianina.

Hedy i George po otrzymaniu patentu na swój wynalazek przekazali go przedstawicielom floty amerykańskiej. Niestety możliwości owego systemu wtedy nie użyto podczas działań wojennych, ponieważ był zbyt skomplikowany. Dlatego wykorzystano go dopiero po 20 latach, kiedy w 1962 roku amerykańskie okręty wojskowe użyły strojenia częstotliwości podczas blokady Kuby. Przez następne dekady system ten pozostawał praktycznie nieznany. Na przełomie XX i XXI wieku to się jednak diametralnie zmieniło i jego odmiany stały się elementem powszechnie stosowanych sieci radiowych standardu IEEE 802.11 i GSM. Obecnie zaś metoda „skokowych częstotliwości” jest aktywnie wykorzystywana w wielu najpopularniejszych technologiach bezprzewodowej transmisji danych, na czele z Wi‑Fi, WLAN, Bluetooth, GPS, CDMA i COFDM. Niedziwne więc, iż w 1997 roku Lamarr razem z nieżyjącym już wtedy Antheilem nagrodziła loża amerykańskich wynalazców (EFF) za zasługi dla rozwoju elektroniki. Stała się ona wtedy pierwszą kobietą, która otrzymała BULBIE Gnass Spirit Of Achievement Award, o której się mówi, że jest odpowiednikiem nagrody Akademii Filmowej dla wynalazców.

Tak więc Hedy Lamarr w dużym stopniu zawdzięczamy smartfona i bezprzewodowy internet, choć za swój wynalazek nie dostała ani centa. A co więcej po niewykorzystaniu go podczas II wojny światowej przez armię amerykańską ze względów technicznych w inny sposób wspomogła tamtejsze wojsko, użyła bowiem swojej rozpoznawalności i promowała sprzedaż obligacji wojennych. W ten sposób Hedy zebrała ponad 7 milionów dolarów dla wojsk alianckich. Ta postawa czyni ją zaś bohaterką wojenną, bo w wymierny sposób przyczyniła się w walce aliantów z nazistami.

Pogmatwane związki

Hedy Lamarr miała bardzo burzliwe życie osobiste i aż 6 razy była zamężna. Jeszcze jako nastolatka pod wpływem rodziców zawarła małżeństwo z demonicznym Fritzem Mandlem. Dwa lata po ucieczce do Stanów Zjednoczonych Hedy poślubiła natomiast scenarzystę i producenta Gene'a Markeya. Nie była jednak mu wierna i urodziła dziecko innemu mężczyźnie — aktorowi Johny'emu Loderowi. Oszukany mąż był zdenerwowany, ale wybaczył Hedy, a nawet zaakceptował jej syna Jamesa. Ale to nie uratowało małżeństwa — dwa lata później Lamarr i Markey rozwiedli się, a aktorka odeszła do Lodera, z którym wzięła ślub w 1943 roku. Szybko dochowali się następnego syna, Anthony'ego i córki Denise. Jednak nawet trójka dzieci nie utrzymała gwiazdy na miejscu i po czterech latach opuściła kolejnego męża.

Hedy nie planowała poprzestać na trzech małżeństwach i w 1951 roku ponownie ślubowała wieczną miłość restauratorowi i muzykowi Teddy'emu Stufferowi. Rok później para zdała jednak sobie sprawę, że nie pasuje do siebie, i wzięła rozwód. Kolejnym wybrankiem Hedy był nafciarz z Teksasu William Howard Lee — związek z nim trwał siedem lat, długo jak na standardy aktorki. Ale w 1960 roku rozwiedli się i Hedy zaczęła spotykać się ze swoim prawnikiem, Lewisem Boiesem. Ich związek trwał pięć lat, w tym przez dwa lata byli małżeństwem. Oprócz sześciu mężów Hedy miała wiele kochanków, wśród których miał się znajdować również John F. Kennedy. Jej innym ukochanym był Howard Hughes. Pod koniec lat 60. w Stanach Zjednoczonych bogatszy był tylko Paul Getty. Howard, podobnie jak Hedy, był osobowością o wielu obliczach — reżyserem, producentem, inżynierem i wynalazcą. Na przykład brał udział w testowaniu nowych modeli samolotów i kierował rozwojem takich innowacji lotniczych, jak chowane podwozie, pomoce nawigacyjne i autopilot.

Zresztą to, że Hedy miała pociąg do wynalazców, nie było dziełem przypadku, bo po opatentowaniu dzisiejszego FHSS na dobre zajęła się tworzeniem kolejnych wynalazków. Tak to samorodna wynalazczyni zajęła się m.in. usprawnianiem współczesnych latarni ulicznych, opracowywała świecącą w nocy obrożę dla psa, a także stworzyła pastylkę, która rozpuszczona w wodzie tworzyła napój podobny do coca-coli. Projekty te były bardziej lub mniej udane, a Hedy Lamarr tworzyła je w zaciszu domowym przez wiele lat. Jej zaangażowanie w ich tworzenie było też poniekąd przyczyną tego, że tak często się rozwodziła.

Gorszy okres w życiu

W drugiej połowie lat 60. Hedy Lamarr próbowała wrócić na ekran, ale z góry była skazana na porażkę. Jej prawdomówność i nawyk otwartego wyrażania niepochlebnej opinii na temat Hollywood zgromadziły bowiem wokół aktorki wielu wpływowych wrogów. Oni też stali za tym, że została oskarżona o kradzież butów wartych mniej niż 100 dolarów ze sklepu na Florydzie. I choć sąd uznał ten zarzut za nieuzasadniony, to plama na reputacji pozostała. Oliwy do ognia dodała także autobiografia Hedy Lamarr pt. „Ecstasy and Me”, której współautorami byli Leo Guild i Cy Rice.

Lamarr pozwała wydawcę, twierdząc, że wiele z tego, co opisano w książce było wymysłem współautorów i ją zniesławiało. „Moje piękno jest moją klątwą” - powiedziała wówczas. Z nastaniem lat 70‑tych sława Hedy zaczęła coraz bardziej blaknąć. Owszem kilkakrotnie oferowano jej scenariusze, role w reklamach i projektach scenicznych, ale wszystkie odrzuciła, bo były mało ciekawe. Coraz gorsza sytuacja finansowa, a także problemy ze wzrokiem zmusiły Hedy Lamarr do przeprowadzki na Florydę. Tam było o niej cicho do czasu, kiedy w 1998 roku pozwała firmę Corel za naruszenie praw autorskich, twierdząc, że firma programistyczna nie miała prawa reklamować jej zdjęciem oprogramowania CorelDRAW. Prawnik firmy Corel utrzymywał, że firma wykorzystała wydrukowaną cyfrowo podobiznę Lamarr, a nie zdjęcie, ale obie strony zdecydowały się iść na ugodę, nie ujawniając kwoty odszkodowania. Tak czy inaczej, CorelDRAW 8 i 9 z portretem gwiazdy Hollywood na opakowaniu bardzo wielu osobom uzmysłowił, iż była także zacną wynalazczynią.

19 stycznia 2000 roku 86‑letnia Hedy Lamarr została znaleziona martwa w łóżku przez porucznika policji Chucka Stensela, którego była przyjaciółką. Ostatnie lata życia aktorki-wynalazczyni były ciężkie: miała coraz większe problemy finansowe oraz była zaangażowana w niekończące się spory sądowe o zniesławienie i nieuprawnione użycie jej nazwiska. Właśnie te ciągle utarczki prawne bardzo mocno nadszarpnęły zdrowiem Lamarr. Prochy wielkiej kobiety zgodnie z jej wolą zostały rozrzucone w rodzimej Austrii.

Docenienie po śmierci

Od jakiegoś czasu na nowo jest głośno o Hedy Lamarr, za czym idą liczne upamiętnienia. Tak więc początku 2014 roku została wprowadzona do Galerii Sław Wynalazców. Następnie 9 listopada 2015 r. z okazji 101. rocznicy urodzin wyszukiwarka Google poświęciła jej Doodle, a w Niemczech od tego czasu w urodziny Hedy obchodzi się Dzień Wynalazcy. W tym czasie za wkład w osiągnięcia kina została także uhonorowana gwiazdą w Hollywood Walk of Fame.

Natomiast w 2017 roku trafił do kin dokument „Hedy Lamarr: Genialna i piękna” Alexandry Dean, który pokazuje widzom oblicze naukowe niezwykle zmysłowej aktorki. Niniejszy obraz zebrał bardzo pochlebne recenzje i został nagrodzony na licznych festiwalach filmowych na całym świecie, m.in. Middlebury New Filmmakers Festival czy Women Film Critics Circle Awards. Od niedawna na TVP VOD można też obejrzeć inny film dokumentalny o współtwórczyni FHSS pt. „Hedy Lamarr – gwiazda niebanalna”. Nawet w niezłym stylu oddaje on cześć jej dokonaniom filmowym i naukowym.

Podsumowując

Opracowany przez Hedy Lamarr system sterowania torpedą za pomocą fal radiowych w wymierny sposób podniósł naszą jakość życia. Przyczynił się bowiem do tego, że dzisiaj możemy łączyć się bezprzewodowo z siecią internetową, np. w kawiarni, popijając wcześniej zamówioną latte. Hedy Lamarr, kiedy razem z Georgem Antheilem pracowała na tym systemem podczas szarugi wojennej, zapewne nawet nie spodziewała się, jak wielki wpływ będzie miał na rozwój współczesnej technologii. Jednakże zmarła za nim na dobre korzystanie z łączności bezprzewodowej stało się normą. Od taka złośliwość losu — szkoda tylko, że tak często dopada wybitne jednostki.

Na końcu chcę zaznaczyć, że Hedy Lamarr jest kolejną opisaną przeze mnie kobietą, która w wielkim stopniu przyczyniła się na rozwój całego IT. Zważając na to, aż ciekaw jestem, co sądzą o tym czytelnicy, których zdecydowaną większość stanowią mężczyźni związani z informatyką.