Windows NT 4 — lepszy brat Windows 95

Starszy użytkownik komputera zapytany o historię Windowsów zapewne przytoczy nam ją w ten sposób: 95 – 98 – ME – XP – Vista – 7 itd.

Czasem też w tym spisie znajdzie się Windows 2000. Rzadziej znajdą się też Windowsy od 1.0 do 3.11. Naprawdę rzadko można usłyszeć, że istniało coś takiego jak Windows NT 3.1, Windows NT 3.51 itd. Nie ma się czemu dziwić, linia NT, praktycznie do XP (NT 5.1), była kierowana na rynek profesjonalny i słabo nadawała się do typowych zastosowań domowych. Pierwszym krokiem poczynionym w kierunku wprowadzenia NT pod strzechy był Windows 2000. Ostateczny i udany krok poczyniono w czasie premiery XP, gdzie opisywano go jako połączenie Windows NT i Windows 9x. Obecnie każdy Windows spotykany w domu, na serwerze czy w smartfonie bazuje na jądrze NT rozwijanym od 1993 roku, gdzie miała miejsce premiera pierwszego systemu opartego na tym jądrze, czyli Windows NT 3.51. W tym wpisie skupimy się na NT 4.0.

Skąd się wziął Windows NT?

Pierwszy system z nazwą „Windows” miał premierę w 1985 roku, był to Windows 1.01. Ciężko było nazwać go systemem, gdyż była to nakładka na inny system operacyjny rozwijany przez Microsoft, mianowicie MS‑DOS. Wprowadzał on jednak graficzny interfejs obsługiwany myszką oraz pracę w tzw. oknach („windows” - ang. okna). Windows 1.01, pomimo wielu ograniczeń narzuconych przez MS‑DOS, zapewniał ograniczoną wielozadaniowość oraz udostępniał stabilne API dla aplikacji. Kolejne jego wersje były kompatybilne wstecz. Microsoft w tym okresie współpracował z firmą IBM. Windows NT jest mocno związany z systemem OS/2 tworzonym wspólnie przez Microsoft i IBM. Wersja 1.0 tego systemu została wydana w 1987 roku. Pomimo, że oferowała tylko interfejs tekstowy (graficzny dodano nieco później, w wersji 1.1 w 1988 roku), to zawierała bogate API służące do wielu rzeczy, jak np.: kontrola grafiki czy obsługa myszy. W roku 1990 współpraca pomiędzy korporacjami się rozluźniła, rosnąca popularność Windowsa skłoniła Microsoft do skupienia się na nim. Ostatecznie zdecydowano się o podziale prac. IBM miał samodzielnie opracować wersję 2.0 OS/2, a Microsoft miał się zająć wersją 3.0, która miała się nazywać NT OS/2. Wydany w tym samym roku Windows 3.0 zyskał dość sporą popularność i był często preinstalowany na nowych komputerach. Ostatecznie pomiędzy korporacjami nastąpił rozłam, a powodem były m.in. odmienne zdania w kwestii wspólnego systemu – IBM chciał użyć OS/2 wraz ze swoim sprzętem, by zwiększyć jego sprzedaż (włączając platformy, na których nie mogły pracować funkcje, których chciała korporacja Bill'a Gates'a), podczas gdy Microsoft wolał podejście wolności sprzętowej. Programiści obu firm także nie mogli się porozumieć w kwestii pisania kodu. Ostatecznie współpraca pomiędzy firmami została rozwiązana i każdy poszedł we własnym kierunku. IBM dokończył wersję 2.0 OS/2 i sam się wziął za jego dalszy rozwój, a Microsoft wersję 3.0 opracował od początku i wydał jako Windows NT 3.1 (w roku 1993) z identycznym interfejsem, jaki miał Windows 3.x.

System Windows NT 3.1 był sporym krokiem naprzód w stosunku do Windowsa 3.x i poprzednich. Przede wszystkim nie był ograniczony w żaden sposób DOS'em, bo po prostu nie miał z nim nic wspólnego. Jądro NT było w pełni 32 bitowe i potrafiło należycie wykorzystać zalety takiego procesora. Plikami na dysku zarządzał nowoczesny system plików NTFS, o wiele bardziej zaawansowany niż stosowany w wersjach domowych FAT. Nie posiadał aż takich limitów, był znacznie bardziej odporny na awarie oraz miał więcej funkcji. Wspierał też aplikacje z domowych wersji Windows, a także aplikacje DOS, za pomocą NTVDM (NT Virtual DOS Machine). Kolejna wersja systemu to NT 3.5, który posiadał identyczny interfejs. NT 3.5 posiadał pełną implementacje Winsock oraz TCP/IP (jego poprzednik ten drugi wspierał w ograniczonym stopniu), pozwalał także dzielić pliki poprzez FTP i drukarki przez LPR. Dodatek Windows NT 3.5 Resource Kit zawierał pierwszą implementacje Microsoft DNS. Był także szybszy i mniej pamięciożerny niż jego poprzednik. Ostatnim Windowsem NT z linii 3.x był NT 3.51, wydany w 1995 roku. Poza wsparciem dla architektury PowerPC warto dodać, że to właśnie w nim ujrzeliśmy pierwszą próbę przeportowania interfejsu wydanego w tym samym roku Windowsa 95 na Windows NT w postaci Shell Technology Preview (w postaci instalowanego osobno dodatku, gdyż domyślny interfejs nadal był zapożyczony z Windows 3.x). Niestety, nigdy nie zostało to skończone i stabilny interfejs 95 ujrzeliśmy dopiero w Windows NT 4.0 wydanym rok później.

Windows NT 4.0 - Menu Start na jądrze NT

Oczywiście najbardziej widoczną zmianą nowego NT był interfejs. Był on niemalże żywcem ściągnięty z wydanego rok wcześniej Windows 95. Poza interfejsem wniósł on też większość aplikacji znanych z 95. Dołączono także niektóre z ulepszeń Windows Plus!, mianowicie grę Pinball 3D, wygładzanie fontów, przenoszenie całych okien, ikony w wysokiej rozdzielczości oraz rozciąganie tapety na cały ekran. Był też ostatnim systemem z rodziny NT wspierającym architektury MIPS, Alpha i PowerPC. Poza ulepszeniami samej podstawy systemu, wniósł on też sporo nowości, a także Edytor Zasad Systemowych – przodek znanego do dzisiaj Edytora zasad grup lokalnych (gpedit.msc), wprowadzonego w Windows 2000. Wniósł też nowy Menedżer zadań.

Nie bez znaczenia jest wprowadzenie Microsoft CryptoAPI, Telephone API 2.0, oraz poprawki w TCP/IP i obsługę defragmentacji systemu plików. Wersja serwerowa wniosła Internet Information Services w wersji 2.0, Microsoft FrontPage 1.1, usługi NetShow, oraz usługę zdalnego dostępu. Wersja Enterprise zaprezentowała Microsoft Cluster Server.

Jedną z większych zmian systemu było przeniesienie GDI (Graphics Device Interface) do przestrzeni jądra. Spowodowało to wzrost wydajności wydajności graficznej względem poprzedniej wersji, niestety kosztem stabilności, gdyż awaria systemu graficznego z dużym prawdopodobieństwem mogła też zatrzymać cały system. Warto też napomknąć, że NT 4.0 to pierwszy Windows NT, który został oficjalnie przetłumaczony na nasz język.

Nie dla "Kowalskiego"?

Pomimo, że interfejs bardzo przypominał ten z Windows 95, oraz zdecydowana większość aplikacji dla 95 pracowała bez problemu, to NT4 nigdy nie upowszechnił się w domach. Przyczyn tego stanu rzeczy było kilka. Jedną z nich są wyższe wymagania Windows NT4 względem Windows 95, wymagał dużo więcej RAM (zalecane 32 MB do desktopowych zastosowań, względem zalecanych 8 MB dla Windows 95). Kolejną jest brak obsługi coraz popularniejszego USB oraz Plug and Play (ang. Podłącz i używaj). Warto dodać, że Plug and Play zaprezentowane w Windows 95 było dość mocno niedopracowane – było żartobliwie nazywane Plug and Pray (ang. Podłącz i módl się). Jeszcze inną jest limitowana obsługa DirectX. Pomimo, że NT4 jako pierwszy Windows domyślnie dostarczał biblioteki DirectX (początkowo wersje 2, w Service Pack 3 dołączono także wersję 3), to jednak nie obsługiwał Direct3D nowszego niż 3.0, co powodowało niemożność działania wielu gier. Nadal jednak obsługiwał akceleracje za pomocą OpenGL, więc dało się odpalić gry takie jak Quake 3 czy Unreal Tournament i inne. Namiastkę brakujących funkcji można uzyskać za pomocą nieoficjalnych łatek. Nie posiadał też Menedżera urządzeń.

Pomimo słabej popularności w domach, NT4 był popularny w zastosowaniach profesjonalnych, z powodu znacznie większej stabilności niż Windowsy z linii 9x. Stosowany był na serwerach i stacjach roboczych, a także w serwerach terminali (wraz z premierą wersji NT 4.0 Terminal Server Edition w roku 1998). Wersja NT4 Embedded była długo stosowana w urządzeniach wbudowanych, jak np. bankomaty. Zastąpił ją dopiero Windows XP Embedded.

Zakończenie

Windows NT 4.0 Workstation swój żywot zakończył 30 czerwca 2004 roku. Wsparcie dla wersji Server skończyło się 31 grudnia tego samego roku. Wersja Embedded, wspierana najdłużej, zakończyła żywot 11 lipca 2006 roku. Następcą NT4 stał się system Windows NT 5.0, który został nazwany Windows 2000. Ostatecznie, wraz z premierą (2001 rok) Windows XP (NT 5.1) linie 9x i NT zostały ostatecznie zjednoczone i  pod strzechy trafił prawdziwy Windows NT, który nadawał się zarówno do domu, jak i do zastosowań profesjonalnych. Elementy Windows NT 4 zapewne do dzisiaj istnieją nawet w Windows 10, ewentualnie zostały ulepszone bądź ewoluowały. Dźwięk startowy i końcowy tego systemu (możecie je posłuchać tutaj ) zapewne na długo pozostaną w pamięci jego użytkowników.

Źródła

wikipedia.org - czerpałem głównie informacje z angielskiej wersji językowej

microsoft.com

Zrzut ekranu z Windows 1.01

Zrzut ekranu z Windows NT 3.1

Zrzut ekranu z NT 3.51 Shell Technology Preview (NewShell)

Zrzut ekranu z Windows NT 4.0

Zrzut ekranu z Windows 95

Tapeta Windows NT 4.0