Audio i klimat, czyli w przyrodzie nic za darmo, gdy w Polsce mowa jest o podatku cyfrowym

W Szwecji ukazał się artykuł, którego tytuł w dosłownym tłumaczeniu grzmi "Nowe badania: Muzyka cyfrowa jest dla klimatu gorsza od fizycznych CD". Ocieplenia klimatu to delikatny temat, bo zajmuje się tym zbyt wiele osób, które nie zgłębiły dostatecznie tego, o czym dużo i intensywnie rozprawiają. Chętnie konsultuję się z koleżanką, która jest geologiem i prawdziwą skarbnicą wiedzy, przez co zawiłe tematy stają się logiczne. Nie mogę z nią jednak przedyskutować tego szwedzkiego artykułu, bo ona jest teraz poza zasięgiem.

Pozostaje zdać się na zdrowy rozsądek i zimną kalkulację. Obieram za punkt wyjścia, że w przyrodzie nie ma nic za darmo. To powinno ułatwić zrozumienie badań zrobionych w Oslo i Glasgow. Na ich podstawie Kyle Devine oraz Matt Brennan przedstawili Greenhouse Gas Equivalents dla przemysłu muzycznego. Wiele wskazuje, że narzędziem w tych badaniach był arkusz kalkulacyjny. Trudno inaczej wytłumaczyć rezultaty, których opis brzmi: "Okazuje się, że produkcja nagranej w 1977 roku muzyki wygenerowała 140.000.000 kilogramów GHG, a ich liczba 40 lat później może być aż 350.0000.000 ".

Nie można oczywiście wykluczyć, że w artykule jest tylko to co zrozumiał autor, bo np płyta CD pojawiła się dopiero w 1982 roku. Sądzę jednak, że badacze zajmowali się konkretnymi zagadnieniami. W każdej sekundzie miliardy osób odtwarzają sobie teraz muzykę, a połączenia w Internecie nie są bezpośrednie. Gigantyczna ilość bitów z muzyką błąka się pomiędzy tysiącami serwerów. Potrzebna jest do tego energia, którą trudno oszacować. Różnorodność serwerów jest ogromna i ich pobór mocy także. Energia dostarczana jest z elektrowni, które nie mają jednolitej emisji zanieczyszczeń. Na dodatek dane o tym z krajów z dużą populacją, jak Chiny, Indie i Rosja nie zawsze są wiarygodne.

Zestawienie danych dla ustalenia jaka energia potrzebna była przy produkcji płyt 40 lat temu to żmudna praca dla badaczy, lecz to jest bardziej proste od tego co mamy teraz. Kiedyś produkcja płyt dominowała w krajach rozwiniętych i łatwiej można sprawdzić potrzebną do tego energię. Dane można stosownie zestawić z ilością wyprodukowanych płyt, a następnie ze statystykami emisji w elektrowniach. Precyzję w obliczeniach zapewnia korzystanie ze statystyk poszczególnych krajów o produkcji płyt i emisjach w elektrowniach. Wówczas nie było jeszcze bodźców do manipulacji danymi na ten temat i są one przez to wiarygodne.

Z tego można wciągnąć wniosek, że "ekologiczny grzech" zakupionego egzemplarza płyty był najmniejszy, gdy była to produkcja z wysokim nakładem. Natomiast zupełnie odwrotnie jest przy odtwarzaniu muzyki z Internetu. Im większy hit, tym silniej zatrwoży ekologa. Należy się przez to liczyć, że w nieodległym czasie strumienie z muzyką obciążone zostaną podatkiem klimatycznym. Może to zrodzić kontrargumenty, że miliardy używają przenośnych urządzeń, a domowy sprzęt audio ma duży apetytem na moc. Łatwo jest zestawić do tego dane w arkuszu kalkulacyjnym, bo nie pojawił się chyba nigdy na rynku sprzętu audio z etykietą energetyczną A+.

Nie zaszkodzi spojrzeć obiektywnie na ten temat, bo te kontrargumenty klimatyczne będą w Polsce trudne do zrozumienia, gdyż premier mówi o podatku cyfrowym. Najbardziej ekologicznym sprzętem do odtwarzania muzyki był gramofon na korbkę. Tego nie zmieni żadne zestawienie wykresów. Zastąpiło to rozwiązanie najmniej ekologiczne, bo lampy to totalne zaprzeczenie założeń z certyfikatami A+. Sytuację poprawiły tranzystory, ale one zapewniają lepszą jakość odtwarzania muzyki, gdy pracują w nieekonomicznej klasie A. Taki sprzęt jest jednak dużo droższy i w praktyce to marginalny problem, o ile wykres nie zostanie zestawiony tendencyjnie.

Najwięcej energii zużywa wzmacniacz mocy i popularne stają się w nich najbardziej ekonomiczne rozwiązania z klasą D. Udaje się z nimi uzyskać przyzwoitą jakość dla odtwarzania muzyki, lecz są tu jednak ograniczenia. Warto przez to zastanowić się, czemu wzmacniacz potrzebuje mocy. Najistotniejszym powodem jest niska wydajność głośników. Ta wartość podawana jest w dB/1 W/1m. W dużym uproszczeniu jest to zgodne z tym co dociera do nas z jednego W, gdy siedzimy przy biurku i mamy na nim głośniki. Jeżeli usiądziemy dalej od głośników to odległość trzeba zrekompensować większą mocą.

Wzmacniacz pracujący w klasie AB i zapewniający 20 W dla dobrej klasy głośników hi‑fi sprawdzi się całkiem nieźle przy biurku. Jeżeli usiądziemy na kanapie w małym pokoju, to potrzebne będzie do tego ok. 70 W. To znaczy w praktyce większy pobór prądu z gniazdka i zakup znacznie droższego wzmacniacza i głośników.

Więcej mocy we wzmacniaczu wymaga bardziej wydajnego chłodzenia, co zwiększa koszt jego produkcji. Głośniki dla 20 W są również tańsze w produkcji. Jeżeli mają wytrzymać 70 W potrzebne są w nich droższe magnesy i cewki. Konstrukcja obudowy staje się także poważniejszym wyzwaniem. Prowadzi to do stosowania rozwiązań na bazie konstrukcji 3 drożnych. W nich zwrotnice są jeszcze bardziej wymagające i w znaczącym stopniu zwiększają zapotrzebowanie na moc ze wzmacniacza.

Bardziej przyjazne dla środowiska są aktywne głośniki. Jest tu bogata oferta zestawów do komputera, lecz trudno z nimi wiernie odtwarzać muzykę. Aktywne głośniki hi‑fi pojawiły się już dawno temu, jak np szwedzkie Audio Pro. Nie stały się jednak nigdy dostatecznie popularne i ich cena pozostała mniej atrakcyjna, więc w ofercie pojawiły się "mutanty". Te nowości często mają nadal zbyt wygórowaną cenę w stosunku do jakości. Światełkiem w tunelu stają się aktywne monitory studyjne. Sporo kosztują, gdy chcemy mieć wierne odtwarzanie muzyki na kanapie, ale są już całkiem "przystępne", jeżeli słuchamy jej przy biurku.

Napisałem jakieś 3 lata temu o niedrogich monitorach legendarnego Fostex, które można kupić w sklepach dla muzyków. Są w cenie droższych zestawów głośnikowych do komputerów, ale mogą zapewnić o wiele lepszą wierność odtwarzania muzyki. Później wspominałem o aktywnych głośnikach Yamaha, których nie miałem okazji posłuchać, ale jestem przekonany, że wierność odtwarzania jest na dobrym poziomie. Ich cenę zawyżają tylko zbyt duże ambicje z funkcjonalnością "MusicCast".

Intensywnie testowałem polskie monitory APS Coax i uznałem je za referencyjne dla słuchania muzyki przy biurku. Nie jest to jednak przedział cenowy dla szerszego grona użytkowników domowych. Nawet dla koneserów bardziej realne są APS Klasik, które zyskały pozytywną opinię, jako narzędzie pracy w studio nagrań.

Opisałem ostatnio również unikalne możliwości fińskich monitorów Genelec, które są w cenie atrakcyjnej tylko dla największych koneserów.

Podsumowanie

Rozwiązaniem dla świadomego ekologicznie melomana jest teraz korzystanie z domowego serwera muzyki i aktywnych monitorów studyjnych.

Szafa pełna archaicznego sprzętu robi wrażenie i może być nadal przydatna, by skopiować nagrania analogowe na dysk, ale do odtwarzania muzyki bardziej praktyczny jest PC.

PS 19 V 2019

Komentarze potwierdzają, jak wiele zależy do zestawienia danych. Potrzebny jest zdrowy rozsądek. Internet jest tu szczególnie wrażliwy, co widać z treści artykułu Piotra Urbaniaka pt" Rosja największym źródłem cyberataków na Europę? Nie – i nie uwierzysz kto jest liderem"

PS 21 V 2019

W tekście dałem link do artykułu, w którym jest napisane

W innym artykule, który pojawił się później jest:

PS 22 VI 2019

Premier chyba nie czuje klimatu z klimatem :‑) Nie załapał się z podatkiem na ten trop, a teraz w Wirtualnej Polsce pojawiła się informacja, że idzie wręcz pod prąd w tematach klimatycznych.